
در آخرین روز فعالیت بازارهای جهانی نفت قیمت آن به
زیر۷۰ دلار رسید. قیمتی که روند سقوط آن هر روز در حال شتاب گرفتن از روز
ماقبل است و پیشبینی میشود که این سقوط با عبور از مرز مقاومتی ۶۰ به
پایینتر از این رقم هم برسد.
افتی که از ماهها قبل شده و منجر شده تا قیمت این طلای سیاه در سبد نفتی اوپک از ۱۱۵ دلار به ۷۰ دلار کنونی برسد.
هرچند
افت قیمت نفت مهمترین موضوع نشست ۱۶۶ اوپک و اعضای آن بود اما مذاکرات
این نشست هم نتوانست دردی از بازار نفت درمان کند و قیمت این طلای سیاه
همچنان در حال سقوط است. سقوطی که ماحصل تلاش برخی از اعضای اصلی اوپک از
جمله عربستان است که هیچ تمایلی به کاهش میزان تولید نفت خود ندارند و
معتقدند عدم تغییر شرایط به نفع تمام تولیدکنندگان است.
کارشناسان
نفتی در تحلیل این اقدام عربستان با اشاره به این کشور تولید خود را به
خاطر مشکلاتی که در لیبی و سایر کشورها وجود داشته است در گذشته نه چندان
دور افزایش داده است میگویند: درحال حاضر عربستان حاضر نیست آن میزانی که
به تولید خود اضافه کرده بود را کم کند و به جای خود در سهمیه اوپک برگردد و
همه این تحولات باعث شده است که قیمت نفت در جهان کاهش یابد. این
کارشناسان مدعی هستندکه با وجود بازگشت تولیدکنندگان نفت به بازار عربستان
تمایلی به کاهش تولید نفت خود کاهش ندارد و به عبارت دیگر از نفت به عنوان
یک اسلحه استفاده میکند؛ تا قیمت نفت را پایین نگه دارد.
برخلاف
اظهارنظر سخنگوی دولت که معتقد است که کاهش قیمت نفت مسالهای سیاسی است و
میگوید: «قیمت نفت قبلاً ۱۰۵ دلار بود اما امروز با توطئه جدید برخی
کشورهای اسلامی منطقه، نفت به ۸۵ دلار رسیده است و این آخرین حربه دشمن
برای حمله به جمهوری اسلامی است.» اما تحلیلگران نفتی و اقتصادی براین
باورند که همه علل کاهش قیمت نفت سیاسی نیست.
عوامل سیاسی و اقتصادی
این
گروه براین ادعا هستند که در نوسانات قیمتی نفت هر دو عامل سیاسی و
اقتصادی تاثیر داشته و نمیتوان تفکیکی میان این دو لحاظ کرد.
نرسی
قربان تحلیلگر بازار نفت با مدنظر قرار دادن رکود اقتصادی جهان اعلام
میکند که در حال حاضر رشد اقتصادی آمریکا و چین پایین آمده و عرضه مازاد
نفت به بازار وجود دارد و از سوی دیگر در عرصه سیاسی نیز معادلات قدرت میان
آمریکا و روسیه برهم خورده و نفت ممکن است در این میان به کار گرفته شده
باشد.
عبدالعلی نورا کارشناس اقتصادی در بررسی عوامل افت قیمت نفت به
سیاست روز گفت: عمده این مشکل به ۲ محور باز میگردد اما آنچه مسلم است
تمام بحرانهای سیاسی و ناامنیها منطقه بر سر نفت است.
وی افزود:
همکاری پشتپرده عربستان و ترکیه با آمریکا و حضور داعش در عراق که به
برداشت بیرویه نفت و همچنین سرپیچی اعضای اوپک از قوانین این سازمان منتهی
شده و برآِیند آن این وضعیت را برای بازار نفت و قیمت آن حاصل کرده است.
این
کارشناس اقتصادی بابیان اینکه بسیاری از کشورها از این اتفاق سود میبرند
تصریح کرد: تحریمهای اعمال شده علیه ایران و افت قیمت نفت در بازارهای
جهانی سود قابل توجهی را شامل حال کشورهای همسایه از جمله عربستان و ترکیه
کرده و از آنجایی که منافع کلان اقتصادی این کشورها از حمایت آنها از
آمریکا تامین میشود بنابراین تمایل به متعادل کردن بازار ندارند.
افت بیسابقه
هرچند
افت قیمت نفت با این سرعت در فصل سرما بیسابقه بوده است اما در چنین
شرایطی بیشترین ضرر نصیب کشورهایی شده که دولتهای غربی در صدد هستند تا با
تحت فشار قرار دادن اقتصاد آنها؛ متولیان این کشورها را تحت هر شرایطی
ناچار به پذیرفتن خواستههای آنها کنند.
این کارشناسان مدعی هستند که
افت قیمت نفت و درپی آن مازاد عرضه میزان فروش نفت کشورهایی مانند ایران
را کاهش داده است و این افت فروش در شرایطی رخ داده که تا پیش از این نیز
به واسطه تحریمهای ناعادلانه صورت گرفته علیه ایران میزان فروش نفت ایران
از ۳.۵ میلیون بشکه به حدود یک میلیون بشکه رسیده بود.
هرچند این کاهش
فروش نفت و قیمت آن زنگ خطری برای ایران و اقتصاد آن که وابستگی زیادی به
درآمدهای این کالای استراتژیک دارد به شمار میرود اما تحلیلگران اقتصادی
افت قیمت نفت و فروش آن را نه تنها برای کشورهای تولیدکننده نفت مانند
ایران که اقتصاد آنها وابستگی بالایی به نفت و درآمدهای آن دارد مشکل
میدانند بلکه معتقدند کشوری مانند روسیه که با دارا بودن حجم ذخایر گازی
بیشترین صادرات گاز به اروپا را دارد نیز با این اتفاق دچار چالش خواهد شد.
این گروه معتقدند که توافقات ایران و روسیه در حوزه انرژی هر چند
دارای موانعی سیاسی و اقتصادی از سوی هر دو کشور است اما گام برداشتن در
جهت تحقق آن میتواند دستاوردهای قابل تاملی برای طرفین داشته باشد.
توان دو چندان
کارشناسان
نفتی پیشزمینه تحقق این طرح را تقویت ظرفیتهای زیربنایی دو کشور در حوزه
پالایش و استخراج نفت و گاز، بالا بردن ظرفیتهای تولید، توسعه مناسبات
اقتصادی و سیاسی در زمینههای مختلف و... میدانند و میگویند: در صورتی
که ایران و روسیه بتوانند در حوزه انرژی با هم متحد شوند و با این اتحاد
خود مانع از صادرات گاز و انرژی به کشورهای اروپایی شوند میتوانند با تحت
فشار قرار دادن این کشور از قبل انرژی و سوختی که نیاز دارند علاوه بر کاهش
تحریمها به برخی از مقاصد خود نیز دست یابند.
بررسی آنچه در باب آمار
نفت و گاز جهان ذکر شد نشانگر آن است که ایران و روسیه دارای سهمی قابل
توجه در معادلات انرژی به ویژه در قبال اروپا هستند. روسیه اکنون به عنوان
تامینکننده اصلی بسیاری از کشورهای اروپایی عمل میکند به گونهای که برخی
از این کشورها صد درصد نفت و گاز خود را از روسیه دریافت میکنند.
آنچه
مسلم است افزوده شدن توان نفت و گاز ایران به ظرفیتهای روسیه، با این
پیامد روبروست كه توافق دو کشور برای تاثیرگذاری بر قیمت انرژی جهان (نفت و
گاز) را افزایش میدهد و فضای روانی مبادلات نفتی دو کشور از عوامل افزایش
بهای نفت و گاز جهانی خواهد بود.
_________________________________________________________________________________________________________
الرایالیوم افزود: احتمالا عربستان با حجم صندوق ذخیره ارزی معادل بیش از 675 میلیارد و 900 میلیون دلاری، در کوتاه مدت از سقوط قیمت نفت آسیب نخواهد دید، همچنان که همپیمانان حوزه خلیج فارس این کشور نیز مانند کویت (با ذخیره 410 میلیارد دلاری) امارات (773 میلیارد دلار) و قطر (170 میلیارد دلار) آسیب چندانی در حوزه اقتصاد نخواهند دید. اما این کشورها و عربستان در حوزه سیاسی با پیامدهای بسیار منفی مواجه شده و ناگزیر به پرداخت هزینههای سیاسی گزافی در ابعاد داخلی، خارجی و منطقهای خواهند شد.
یکی از شاهزادگان بلندپایه و مهم خاندان پادشاهی عربستان، شاهزاده «ولید بن طلال» در نامه سرگشادهای به وزیر نفت این کشور و جمعی دیگر از وزرا نسبت به این پیامدها هشدار داده و در صفحه توییتر خود ضمن انتقاد از «کوچکانگاری آثار منفی این کاهش قیمت نفت بر بودجه و اقتصاد عربستان»، اظهارنظرهای مسئولان عربستانی با این رویکرد را محکوم کرده است. واقعیت این است که باید این موضعگیری را مورد توجه قرار داد زیرا این دیدگاه نماینده تفکر بخش مهمی از ساختار قدرت و جامعه عربستان است.
عطوان ادامه میدهد: هنگامی که عربستان در میانه دهه 80 میلیونها بشکه نفت را وارد بازار کرد تا با هماهنگی آمریکاییها، روند فروپاشی شوروی را تسریع بخشد، شوروی در موضع ضعف بود و اما امروز روسیه در حال شکوفایی و در مسیر بازیابی جایگاه و اقتدار بینالمللی خود به رهبری پوتین مقتدر است؛ بعید نیست عدم ملاقات پوتین با سعود الفیصل در سفر اخیرش به مسکو، حاوی پیامی خاص و نشانهای از تیرگی روابط عربستان و روسیه باشد.
الرایالیوم خاطرنشان کرد: در مجموع اقدام عربستان در کاهش قیمت نفت در سال 88 و بر اساس نظر آمریکاییها، به در تنگنا قرار گرفتن عراق و حمله وی به کویت و اشغال این کشور و سپس اشغال عراق منجر شد؛ ولی در نهایت مشخص شد که آسایش خاطر عربستان و همپیمانان خلیجیاش کاملا موقتی است و پیامدهای این سیاست در درازمدت کاملا معکوس شد. در عراق دولتی کاملا مخالف عربستان و همراستا با ایران روی کار آمد. امروز عراق بیثبات است.
این روزنامه با بیان اینکه واکنش روسیه و ایران به اقدام عربستان دوستانه نخواهد بود مینویسد: واقعیت این است که عربستان در برابر این واکنشها در داخل و خارج آسیبپذیر است.
نویسنده در پایان خاطرنشان کرد: ما نیز مانند بسیاری دیگر امیدوار بودیم سلاح نفت در منطقه برای مبارزه با آمریکا، بازپسگیری حقوق ملت فلسطین و آزادسازی قدس شریف به کار گرفته شود نه برای تامین منافع آمریکاییها.